Wat is ergotherapie?

Ergotherapie is een vorm van paramedische zorg die zich richt op het opnieuw mogelijk maken van dagelijkse handelingen voor mensen met lichamelijke, psychische of cognitieve beperkingen. Het woord 'ergo' komt van het Griekse 'ergon', wat 'handeling' of 'werk' betekent. Een ergotherapeut helpt je niet alleen met aankleden, eten of wassen, maar kijkt ook naar bredere aspecten zoals je vrije tijd, school, werk en mobiliteit. Het doel is altijd om de regie over je eigen leven zoveel mogelijk te behouden, door praktische oplossingen en adviezen te bieden die zijn afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De therapeut komt vaak bij je thuis, op school of op je werk om de situatie in de natuurlijke omgeving te beoordelen.

Hoewel zowel ergotherapie als fysiotherapie zich richten op het verbeteren van het functioneren, is er een duidelijk verschil in focus:

• Fysiotherapie richt zich primair op het lichamelijk functioneren zelf. Denk hierbij aan het verbeteren van spierkracht, conditie, beweeglijkheid van gewrichten en pijnvermindering. Een fysiotherapeut helpt je bijvoorbeeld om je arm sterker te maken na een breuk of om weer te leren lopen na een ongeluk.
• Ergotherapie richt zich op de uitvoering van dagelijkse activiteiten met de aanwezige mogelijkheden. Een ergotherapeut kijkt bijvoorbeeld hoe je, ondanks een beperkte armfunctie, toch je veters kunt strikken, hoe je de boodschappen kunt tillen of hoe je kunt koken met minder energie. Ze zoeken naar manieren om de handeling zelf aan te passen, of de omgeving en hulpmiddelen in te zetten om de activiteit weer mogelijk te maken.

Kort gezegd: de fysiotherapeut traint je lichaam, de ergotherapeut traint je in de activiteit.

Ergotherapie is er voor iedereen die moeite heeft met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten door:

• Ziekte: zoals MS, Parkinson, reuma, dementie of longziekten.
• Lichamelijke problemen: door een blessure, een ongeval, of na een beroerte (CVA).
• Pijn of vermoeidheid: bijvoorbeeld bij chronische vermoeidheid, fibromyalgie of na een langdurige ziekte (zoals na COVID-19).
• Psychische problemen: wanneer deze het dagelijks functioneren belemmeren.
• Ouderdom: wanneer activiteiten moeilijker worden door afnemende kracht of balans.

Voorbeelden zijn: iemand die moeite heeft met aankleden, iemand met chronische vermoeidheid die zijn energie beter wil verdelen, een kind met schrijfproblemen, of iemand met dementie die veilig thuis wil blijven wonen.

Bij ergotherapie leer je praktische strategieën en vaardigheden om je zelfstandigheid te vergroten. Je leert onder andere:

• Activiteiten anders uit te voeren: bijvoorbeeld met aangepaste technieken.
• Hulpmiddelen slim te gebruiken: advies over en training met hulpmiddelen die je dagelijkse leven vergemakkelijken (aangepast bestek, douchestoel, etc.).
• Omgeving aan te passen: advies over aanpassingen in huis of op het werk om activiteiten beter uitvoerbaar te maken (beugels, drempelhulp, aangepaste werkplek).
• Energie te verdelen: bij vermoeidheid leer je hoe je je activiteiten doseert en een betere balans vindt tussen belasting en belastbaarheid.
• Prioriteiten te stellen: wat is belangrijk, wat kan anders of later?
• Inzicht te krijgen in je beperkingen en mogelijkheden: en hoe je hiermee omgaat in je dagelijks leven.

Goed nieuws! Ergotherapie is opgenomen in het basispakket van de zorgverzekering. Dit betekent dat je per kalenderjaar recht hebt op maximaal 10 behandeluren ergotherapie, vergoed vanuit je basisverzekering. Let wel op: het eigen risico is hierop van toepassing, behalve in specifieke gevallen zoals herstelzorg na COVID-19 (met een verwijzing).

In de meeste gevallen heb je geen verwijzing nodig van je huisarts om een afspraak te maken met een ergotherapeut. Je kunt direct contact opnemen met een praktijk bij jou in de buurt. Controleer echter altijd de polisvoorwaarden van je eigen zorgverzekering voor de exacte regels. Voor meer uren ergotherapie kun je een aanvullende verzekering afsluiten.

Bij chronische aandoeningen is het primaire doel van ergotherapie om de regie over het dagelijks leven zoveel mogelijk te behouden. Dit betekent het vinden van praktische oplossingen voor klachten als pijn, vermoeidheid of cognitieve beperkingen, zodat belangrijke en betekenisvolle activiteiten zo lang mogelijk naar wens uitgevoerd kunnen worden. De ergotherapeut kijkt hierbij naar de balans tussen wat iemand wil doen (belasting) en wat iemand kan doen (belastbaarheid).

Specifiek na een beroerte (CVA) helpt ergotherapie bij het herstellen van dagelijkse activiteiten die moeite kosten, zoals wassen, aankleden, koken of hobby's. Dit kan oefeningen voor arm- en handfunctie omvatten, omgaan met concentratie- of geheugenproblemen, en advies over hulpmiddelen of woningaanpassingen. Snelle start van therapie na een beroerte is essentieel voor optimaal herstel.

Bij dementie richt ergotherapie zich erop de persoon met dementie zo lang mogelijk veilig en zelfstandig thuis te laten functioneren. De therapeut helpt bij het behouden van betekenisvolle activiteiten, adviseert over het bedienen van apparaten, en biedt ondersteuning aan mantelzorgers om overbelasting te voorkomen en beter om te gaan met de beperkingen. De ergotherapeut zoekt naar wat de persoon nog wél kan en hoe de omgeving daarop aangepast kan worden.

Ergotherapie is een veelzijdige paramedische discipline die mensen helpt bij een breed scala aan aandoeningen die hun dagelijks functioneren beïnvloeden. Het is niet alleen gericht op fysieke klachten, maar ook op mensen met neurologische aandoeningen zoals de gevolgen van een beroerte, MS of Parkinson, waarbij de aansturing of verwerking van informatie in de hersenen is aangedaan.

Daarnaast is ergotherapie zeer effectief bij mensen die kampen met psychische aandoeningen, zoals depressie, burn-out of angststoornissen, waarbij dagelijkse routines en activiteiten en participatie in de maatschappij moeilijk zijn. Ook speelt ergotherapie een belangrijke rol bij cliënten met chronische pijn, door hen te leren hoe ze hun energie kunnen verdelen, bewegingen kunnen aanpassen en hulpmiddelen kunnen inzetten om pijn te verminderen en activiteiten vol te houden. Het overkoepelende doel, zoals ook bekrachtigd door Ergotherapie Nederland, is altijd om mensen in staat te stellen zo zelfstandig en betekenisvol mogelijk te leven, ondanks hun beperkingen.